Bijna iedereen die weleens heeft gestudeerd heeft een lening bij DUO gehad. Met de invoering van het nieuwe leenstelsel zijn de geleende bedragen echter wel steeds groter geworden. Laten we daarom vandaag eens kijken naar de gemiddelde studieschuld in Nederland.
Wat is de gemiddelde studieschuld? Gemiddeld hebben studenten een studieschuld van €15.000 per persoon. Het Centraal Planbureau verwacht dat dit bedrag door het nieuwe leenstelsel zal groeien naar €21.000 voor thuiswonende studenten en €24.000 voor uitwonende.
Maar daar is natuurlijk nog niet alles mee gezegd. Laten we nu eens kijken hoe de gemiddelde studieschuld zich de afgelopen 10 jaar heeft ontwikkeld. Verder lees je ook hoeveel meer of minder je per maand moet aflossen door het nieuwe stelsel.
Groei Gemiddelde Studieschuld
Het nieuwe leenstelsel is officieel in september 2015 ingevoerd. Waar je in het oude stelsel standaard een basisbeurs en een studentenreisproduct kreeg, daar krijg je in het nieuwe stelsel alleen nog het reisproduct gratis.
De vraag is of dit echt voor een aardverschuiving heeft gezorgd als het gaat om de gemiddelde studieschuld. Is deze de afgelopen jaren gegroeid of heeft het nieuwe stelsel geen grote impact gehad? Hieronder de tabel met het antwoord volgens cijfers van DUO en de NOS.
Jaar | Gemiddelde studieschuld per student |
2009 | €10.467,00 |
2010 | €11.205,00 |
2011 | €10.873,00 |
2012 | €11.522,00 |
2013 | €13.101,00 |
2014 | € 13.552,00 |
2015 | €13.941,00 |
2016 | €14.260,00 |
2017 | €13.621,00 |
Een ding is in ieder geval wel duidelijk en dat is dat de gemiddelde studieschuld de afgelopen jaren zeker is toegenomen. In 2017 lag de studieschuld ruim 30% hoger dan in 2009.
Wat wel opvalt is dat de studieschuld nog lang niet op een gemiddelde van €21.000 – €24.000 per persoon uitkomt, ook niet na de invoering van het nieuwe stelsel. Hoe kan dat eigenlijk?
De logica daarachter is vrij simpel. De meeste studenten die op het moment van invoering van het nieuwe stelsel studeerden vielen nog onder het oude stelsel. Zij krijgen de basisbeurs dus nog gewoon als gift.
Het zal dus enkele jaren duren voordat we de gemiddelde studieschuld daadwerkelijk omhoog zullen zien schieten. Immers, iemand die in 2015 aan zijn hbo-bachelor begon heeft pas in 2019 zijn studie afgerond (en is dan pas klaar met studieschuld opbouwen).
Er zit dus enige vertraging tussen de invoering van het nieuwe stelsel en de groei van de gemiddelde studieschuld. Al met al mag je er wel vanuit gaan dat de prognose van het Centraal Planbureau uiteindelijk correct zal zijn en we boven de twintigduizend euro per student zullen uitkomen.
Hoeveel Studenten Hebben Studieschuld?
In 2017 hadden 777.750 studenten een studieschuld bij DUO uitstaan. Dat is een getal wat al jaren aan het groeien is. Zo waren er in 2009 slechts 442.429 studenten met een studieschuld. Hoe komt het dat dit in 8 jaar tijd met 57% gegroeid is?
Jaar | Aantal studenten met studieschuld |
2009 | 442429 |
2010 | 479096 |
2011 | 514325 |
2012 | 515274 |
2013 | 594901 |
2014 | 639368 |
2015 | 676064 |
2016 | 724248 |
2017 | 777750 |
Als eerste stijgt het aantal studenten sinds 2013 gestaag met enkele tienduizenden per jaar, al moet daar wel bijgezegd worden dat dat de grote groei van het aantal studenten met studieschuld niet verklaart. Toch is het logisch dat als er meer studenten zijn er ook altijd meer studenten met een studieschuld zullen zijn.
Een andere factor zou kunnen zijn dat studeren tegenwoordig een stuk normaler is dan vroeger. Waar de kans vroeger groter was dat je als studerende uit een welvarend gezin kwam, daar hoeft dat tegenwoordig niet meer zo te zijn.
Dat is goed terug te zien in onderstaande grafiek van het Sociaal Planbureau. in 2008 was 31% van de Nederlandse bevolking hoger opgeleid en in 2017 was dat al 38%. Studeren wordt dus steeds normaler voor een grotere groep van de bevolking.
Echter, als je niet uit een welvarend gezin komt dan is de kans groot dat je ouders niet kunnen bijdragen aan je studiekosten. Op dat moment zit er maar een ding op en dat is lenen.
Nationale Studieschuld
Als je het nieuwe leenstelsel combineert met het groeiende aantal studenten wat moet lenen dan krijg je ook een hogere nationale studieschuld.
In onderstaande tabel is goed te zien dat de collectieve studieschuld de afgelopen jaren hard is toegenomen. Hadden we in 2009 maar €4,6 miljard uitstaan bij het DUO, daar was dat in 2017 al €11,2 miljard.
Jaar | Collectieve studieschuld in miljarden €’s |
2009 | 4,6 |
2010 | 5,3 |
2011 | 5,6 |
2012 | 6,3 |
2013 | 7,7 |
2014 | 8,6 |
2015 | 9,4 |
2016 | 10,3 |
2017 | 11,2 |
Maar daar is nog zeker niet alles mee gezegd. Volgens de Nationale Studieschuldmeter van het ISO staat de huidige collectieve studieschuld op €22,3 miljard euro! Aangezien de gemiddelde studieschuld nog niet is uitgegroeid zal dit bedrag de komende jaren zeker nog verder doorstijgen.
Gemiddelde Aflossing Studieschuld
Als de gemiddelde studieschuld omhoog gaat dan zou je denken dat de gemiddelde aflossing dat ook doet. Toch is de kans juist groot dat dat niet het geval zal zijn.
De reden daarvoor is simpel. In het oude systeem hadden studenten een gemiddelde studieschuld van €15.000. Op het moment dat zij moeten beginnen met aflossen is het de bedoeling dat de schuld binnen 15 jaar compleet is afgelost.
Als je €15.000 deelt door 180 maanden (15 jaar), dan kom je uit op een gemiddelde aflossing van €83,33 per maand voor studenten in het oude stelsel. Dit is natuurlijk wel de minimale aflossing die iemand moet maken en er wordt in dit geval niet uitgegaan van versnelde aflossing.
In het nieuwe systeem liggen de regels echter net wat anders. Zo verschuift de verwachte gemiddelde studieschuld naar €21.000 – €24.000. Daar staat wel tegenover dat de aflossingstermijn naar boven is aangepast. Een student mag er nu namelijk 35 jaar over doen om die schuld af te betalen.
Als je deze bedragen weer deelt door de 420 maanden die er in 35 jaar te vinden zijn dan kom je uit op een gemiddelde aflossing per maand van €50-57,14.
Nu moet hier wel bijgezegd worden dat dit gemiddelde aflossingen zijn. Specifieke gevallen zullen verschillen. Helemaal omdat DUO bij het vaststellen van het aflossingsbedrag rekening houdt met de hoogte van je inkomen. Grote kans dat je dus sneller dan 35 jaar moet aflossen als je goed weet te verdienen.
Studieschuld Versneld Aflossen Of Niet?
Nu de gemiddelde studieschuld stijgt kun je jezelf afvragen of je wel 35 jaar met een studieschuld wilt blijven zitten. Immers, er zitten gevolgen aan zo’n studieschuld.
Zo krijg je met een forse studieschuld ook een stuk minder hypotheek van een bank. Het nare daarvan is dat de bank altijd rekent met de schuld die je aan het begin van de looptijd had. Als je bijvoorbeeld de helft van je studieschuld al hebt afgelost dan maakt dat voor de bank dus helemaal niets uit.
Als je over enkele jaren een huis wil kopen en je weet zeker dat je dan van je studieschuld af bent dan is het verstandig om je studieschuld versneld af te lossen.
Toch zijn er ook zeker gevallen waarin versneld aflossen fiscaal helemaal niet zo voordelig is. Als je daar meer over wilt weten dan zou ik even deze blog lezen die ik daar eerder over schreef: €24.000 studieschuld versneld aflossen of niet?.
Daar zet ik meerdere scenario’s op een rij en zie je direct hoe groot de financiële verschillen voor jou op de langetermijn zullen zijn.
Hogere Studieschuld, Meer Stress
Afgezien van de fiscale gevolgen heeft een hogere gemiddelde studieschuld ook gevolgen voor de mentale gezondheid van studenten. Dat is waar onderzoeksbureau Motivaction in samenwerking met ISO achterkwam.
Deze hielden een representatieve steekproef onder 563 wo- en hbo-studenten over de relatie die het leenstelsel had op hun mentale gezondheid. 73% van de studenten gaf aan dat het leenstelsel voor hun zorgde voor een toegenomen prestatiedruk, of zelfs klachten (depressie, stress en vermoeidheid).
Tot slot geeft maar liefst 52% van deze studenten aan af te zien van sociale- of nevenactiviteiten vanwege de hoge kosten die dit met zich meebrengt.