Een loterij winnen is een geweldige droom voor velen. Ik zal niet zeggen dat ik de loterij niet wil winnen. Toch heb ik een paar jaar geleden besloten om nooit meer mee te doen met een loterij. In dit artikel leg ik waarom ik dat besluit genomen heb.
Stelling: Loterijen zijn een belasting op domheid
Men stelt ook wel eens dat een loterij en belasting op domheid is. Waarom? Omdat de kans op het winnen van een hoofdprijs bij de loterij uiterst klein is. We zijn echter niet goed in kansberekening en het voelt alsof we wel degelijk een redelijke kans maken op een mooie prijs.
Laten we eerst bekijken wat de kans op een hoofdprijs in de loterij daadwerkelijk is, om het vervolgens te vergelijken met andere kleine kansen zoals het raden van een PIN code van een willekeurige pinpas.
Hoe groot is de kans om de loterij te winnen
We gaan in deze voorbeelden enkel uit van het winnen van een groot geldbedrag. De staatsloterij geeft bijvoorbeeld aan dat ongeveer de helft van de loten een prijs wint, maar deze prijzen kunnen zelfs lager zijn dan de kosten voor het lot zelf.
De kans om de Staatsloterij te winnen
Het meest bekend is natuurlijk de Oudejaarstrekking van de Staatsloterij. Miljoenen mensen kopen ieder jaar traditiegetrouw een lot en bekijken na het proosten van de champagne snel of ze miljoenen gewonnen hebben.
In 2019 werden er 6,3 miljoen oudenjaarsloten verkocht. Dat zijn dus 6.300.000 loten. De kans om de jackpot van enkele miljoenen aan prijzengeld te winnen is daarmee 0,00000016 (6 nullen) per lot. Onthoud dat getal even goed, want dat gaan we hieronder vergelijken met andere kleine kansen.
De Staatsloterij stelt op haar websit dat in 2021 gemiddeld 51,2% van de loten een prijs wint. Dit kan echter ook een prijs zijn die lager uitvalt dan de kosten voor het lot zelf. In 12,2% van de gevallen is het prijzengeld op jouw lot hoger dan de inleg.
Kansen bij andere loterijen kan groter zijn
De kans om de Oudejaarsloterij te winnen is relatief klein, omdat er zo ontzettend veel mensen mee doen. Hoe zit dat dan bij andere loterijen?
In 2020 bleek uit onderzoek van de Consumentenbond dat de kans op winst bij de BankGiro Loterij (nu VriendenLoterij) ongeveer één op 790.499 was. Het prijzengeld was met € 1 miljoen een stuk lager dan de oudejaarstrekking. Overigens moet er over dit prijzengeld ook kansspelbelasting betaald worden. De Staatsloterij communiceert een netto prijzengeld. De kans om € 1 miljoen bruto te winnen was in dit geval dus 0,0000013 (5 nullen). Dat is bijna 10 keer zo’n grote kans als het winnen op de oudejaarstrekking, maar ook met een prijs die meer dan 10 maal zo klein is.
Wil je minimaal € 1 miljoen netto winnen? Dan maak je volgens de Consumentenbond het meeste kans bij het Miljoenenspel. De winstkans is daar 1 op 2,5 miljoen. Dat komt op een kans van 0,0000004 (6 nullen).
De grootste prijs viel tijdens het onderzoek te winnen bij de Eurojackpot. De hoofdprijs bij deze loterij kan oplopen tot een bedrag van € 63 miljoen (bruto). Netto komt dat neer op zo’n € 44 miljoen. De kans om deze hoofdprijs te winnen is ongeveer 1 op 95.000.000. Dat komt neer op een kans van 0,00000001 (7 nullen).
Kleine kansen zijn vrijwel onmogelijk in te schatten
De gemiddelde Nederlander is niet in staat om een kleine kans realistisch in te schatten. Wat is nu een kans van 0,00000016 (6 nullen)? Dat de kans klein is weten we allemaal wel, maar hoe klein die kans is, kunnen we dus vrijwel niet inschatten.
Dit is de reden dat loterijen ook wel een belasting om domheid genoemd worden. Men wordt lekker gemaakt met beelden van mensen die onverwacht tonnen of miljoenen winnen. Wie wil dat nu niet? Je ziet echter niet de miljoenen andere spelers die helaas wederom achter het net vissen.
De kans dat iemand een grote prijs winst is regelmatig 100 procent. De prijs gaat er gegarandeerd uit. Dat doet ons nog meer geloven dat er een kans is om te winnen. Ook vragen presentatoren altijd even wat de mensen met het geld willen gaan doen. Hierdoor wordt het nog tastbaarder. De kijker wil ook een nieuwe woning, of een verre reis maken.
Het is ook logisch, want het doel is natuurlijk om zo veel mogelijk loten te verkopen. Hoe meer loten er verkocht worden, hoe groter de inkomsten voor de loterij zijn. Dat gaat gepaard met mooie reclames, beelden van blije winnaars en statements over het doneren aan goede doelen. Het geeft de deelnemer een goed gevoel.
Hoe klein is die kans nu echt? Een vergelijking
We zijn dus heel slecht in het inschatten van kleine kansen. Daarom is het wellicht goed om wat vergelijkingen te maken. We vergelijken het winnen van de oudejaarstrekking met andere kleine kansen in het leven.
- De kans om tijdens een zwangerschap zwanger te raken van een vierling is 1 op 700.000 zwangerschappen. Dat is een kans van 0,0000014 (5 nullen) en daarmee ongeveer 10 maal zo groot als de kans op het winnen van de oudejaarstrekking. Het zwanger worden van een drieling is overigens een kans van 1 op 10.000 ofwel 0,0001 (4 nullen) en dus ongeveer 100 keer zo groot als het winnen van de oudejaarstrekking!
- In Nederland overlijden ieder jaar gemiddeld twee mensen door blikseminslag. Dat is een kans van 1 op 8.640.000 ofwel 0,00000012 (6 nullen). Die kans is ongeveer even groot als het winnen van de oudejaarsloterij.
- In Nederland komen ieder jaar weer honderden mensen om in het verkeer. In de afgelopen jaren waren dit meer dan 650 slachtoffers per jaar. De kans om om te komen in het verkeer is daarmee 1 op 26.584 ofwel 0,000038 (4 nullen). Die kans is ruim 200 keer zo groot dan het winnen van de oudejaarstrekking!
Helaas komen er ieder jaar weer mensen om door verkeersongevallen en blikseminslag. Gelukkig weerhoud dit ons niet om deel te nemen aan het verkeer, of om naar buiten te gaan wanneer het onweert. Dit terwijl een dergelijke situatie een grotere impact op het leven heeft dan het winnen van prijzengeld. Je zou dus kunnen stellen dat deelnemers van de oudenjaartrekking ook geen deel zouden moeten nemen aan het verkeer.
Waarom nemen mensen dan toch deel aan de loterij?
Waarom mensen dan toch deelnemen aan de loterij is voor iedere deelnemer natuurlijk anders. Er zal zeker een deel zijn wat simpelweg niet door heeft hoe klein de kans is om de loterij te winnen.
Toch zijn er ook deelnemers die zich wel bewust zijn van de kleine kans. Zij ervaren simpelweg plezier bij het voelen van een kans op een levensveranderend geldbedrag. Ondanks ze weten dat de kans eigenlijk nul is, doen ze er toch graag aan mee.
Ik heb voor mezelf besloten om geen deel meer te nemen aan loterijen. Ik investeer dat bedrag liever in assets die me op de lange termijn een grote kans op rendement geven, ook al zijn die rendementen natuurlijk niet vergelijkbaar met het winnen van de loterij.