Erfenissen en testamenten zijn vaak redelijk complex. Een van de constructies die je vaak zult tegen komen in een testament is een regeling die we vruchtgebruik noemen. Toch vragen veel mensen zich af wat zo’n vruchtgebruiktestament nu eigenlijk inhoudt.
Als er vruchtgebruik in een testament is vastgelegd dan betekent dit dat de langstlevende ouder het vermogen en goederen mag blijven gebruiken. Dit recht geldt tot overlijden, hertrouwen of opname in een verzorgingshuis. Dat is afhankelijk van wat er in het testament is afgesproken.
Nu je dit weet gaan we het vruchtgebruiktestament even wat verder uitpluizen. Zo lees je wie er nu verantwoordelijk is voor de erfbelasting, wat het verschil is met de normale wettelijke verdeling en of je vruchtgebruik ongedaan kunt maken. Daarnaast bespreken we interen op het vermogen, hoe het zit met eventuele rentes en wat je moet doen met een keuzelegaat. Lees snel verder!
Wie Moet Erfbelasting Betalen Bij Vruchtgebruik?
Volgens de wet moet de langstlevende ouder de erfbelasting betalen over de spullen die er in vruchtgebruik zijn gegeven. Als er geen langstlevende ouder is dan is de vruchtgebruiker verantwoordelijk voor het betalen van de erfbelasting.
Verder is het goed om te weten dat er ook wat dingen veranderen voor de inkomstenbelasting. Zo moet de langlevende ouder het vruchtgebruik van de bezittingen opgeven in box 3. Een uitzondering is het vruchtgebruik van de eigen woning, dit moet worden opgegeven in box 1.
Voor overige erfgenamen geldt dat zij de waarde van het gedeelte van de eigendommen waar zij recht op hebben moeten opgeven in box 3. Hier moet namelijk vermogensrendementheffing over worden betaald. Benieuwd hoeveel je belastingvrij aan vermogen mag hebben? Lees dan deze blog waarin we alles daarover bespreken.
Verschil Vruchtgebruik En Wettelijke Verdeling
Veel mensen vragen zich af wat het verschil is tussen een vruchtgebruiktestament en de wettelijke verdeling van de erfenis die geldt als zo’n testament niet wordt opgesteld. Immers, als die gewoon hetzelfde zijn, wat is dan het nut van het opstellen van een vruchtgebruiktestament?
Geval is dat er wel degelijk verschil zit tussen beide manieren van het verdelen van een erfenis. Bij de wettelijke verdeling is het namelijk zo dat de langstlevende ouder het recht heeft de bezittingen en het vermogen op te maken. Deze persoon mag bijvoorbeeld het huis verkopen en het geld aan zichzelf uitgeven.
Bij een vruchtgebruiktestament is het huis wettelijk gezien al van de andere erfgenamen (vaak zijn dit de kinderen). Wel mag de langstlevende ouder bijvoorbeeld in het huis blijven wonen totdat deze overlijd of hertrouwd afhankelijk van wat er in het testament is afgesproken. Dit voorkomt dus dat de erfenis door de langstlevende ouder wordt opgemaakt omdat de goederen en het vermogen wettelijk gezien al van de andere erfgenamen zijn.
Vruchtgebruik Ongedaan Maken
Het is mogelijk om vruchtgebruik ongedaan te maken. Dit kun je als langstlevende ouder bijvoorbeeld doen wanneer je toch niet in het huis wilt blijven wonen. Of wanneer de kinderen het financieel moeilijk hebben en je graag wilt dat een deel van de erfenis hun kan op gaat.
Het ongedaan maken van vruchtgebruik heet ”ongedaanmaking” en moet eigenlijk al redelijk snel na het overlijden gebeuren. Binnen 3 maanden moet je namelijk naar een notaris gaan die dit voor jou moet gaan regelen.
Neem je niet binnen 3 maanden een beslissing? Dan kun je geen ongedaanmaking meer regelen. In dit geval kun je de erfenis alleen nog overhevelen naar de andere erfgenamen via het doen van schenkingen en natuurlijk het uiteindelijke erven. Als je wilt weten hoeveel je belastingvrij mag schenken dan heb ik daar hier al een blog over geschreven waarin ik alles uitleg. Voor belastingvrij erven moet je bij deze blog zijn!
Vruchtgebruik Testament Interen
Afhankelijk van de afspraken die gemaakt zijn in het vruchtgebruiktestament is het wel of niet mogelijk om in te teren op het vermogen. Als er in het testament niet expliciet wordt aangegeven dat er mag worden ingeteerd dan is dit geen optie.
Reden hiervoor is dat ook het vermogen, tenzij anders vermeld in het testament, gewoon in vruchtgebruik is gegeven. De langstlevende ouder mag daardoor niet interen op dit vermogen. Had de overledene dit wel gewild dan had dit specifiek in het testament vermeld moeten worden.
Deze regeling levert tegenwoordig nog weleens problemen op. Dat komt doordat de rente ontzettend laag staat. Daardoor kan het zijn dat de langstlevende ouder niet direct in zijn/haar levensonderhoud kan voorzien zonder in te teren op het vermogen. Hoe lastig dit ook is, ook dan heeft de ouder geen recht om in te teren op het vermogen.
Keuzelegaat
In sommige gevallen is er in het testament niet direct besloten over welke goederen en welk deel van het vermogen de langstlevende ouder vruchtgebruik gaat krijgen. Soms is het namelijk zelfs de bedoeling om deze beslissing uit te stellen tot na het overlijden van de persoon die het testament heeft opgesteld.
Dit noemen we een keuzelegaat. In dit geval mag de langstlevende ouder na het overlijden zelf beslissen welke eigendommen hij/zij in vruchtgebruik wil nemen en welke er direct doorgegeven worden aan de andere erfgenamen.
Het doel van deze constructie is om het vermogen zo optimaal mogelijk te verdelen aan de hand van de situatie die er op dat moment is ontstaan. Het kan bijvoorbeeld zijn dat er op deze manier slim met de erfbelasting wordt omgegaan. Of misschien zijn er mensen met financiële problemen die nu onderling kunnen worden opgelost. Een keuzelegaat is dus heel erg flexibel maar vraagt wel om goede banden tussen de erfgenamen.
Rente
Tot slot is het zo dat vruchtgebruik door de wet wordt gezien als een lening. In dit geval heeft de langstlevende ouder dus een lening bij de andere erfgenamen omdat deze verschillende eigendommen (zoals een huis) in vruchtgebruik heeft.
Omdat het hier over een lening gaat moet de langstlevende ouder van de Belastingdienst hier rente over betalen aan de andere erfgenamen. Deze rente is vastgesteld op 6% per jaar.
Vruchtgebruik Zonder Testament
Als er geen testament is opgesteld dan kun je jezelf afvragen hoe het dan zit met het vruchtgebruik. In dit geval is het zo dat de wettelijke verdeling van goederen zijn intrede doet. Dit betekent dat de langstlevende ouder het recht krijgt op het vermogen en de goederen van de overledene.
Het verschil is dus dat deze persoon nu mag interen op het vermogen als hij/zij daar behoefte aan heeft. Het vermogen wat uiteindelijk overblijft wordt vervolgens, na het overlijden van de langstlevende ouder, weer verdeeld onder de andere erfgenamen.